TM
G. XXIII Br. 1-2 Str. 7 - 19 Niš januar - jun 1999.
UDK
101.1/.9+162.6
Originalni
naučni rad
Gligorije
Zaječaranović
Niš
FILOZOFIJA I
DIJALEKTIKA ISTORIJE
Rezime
Filozofiranje je jedna
od bitnih i neotuđivih mogućnosti čoveka. A filozofija kao rezultat toga
predstavlja najviši oblik teorijskog mišljenja i manifestaciju stvaralaštva
čoveka. Ona se razvija kao sastavni deo ukupnog dijalektičkog odnosa subjekta
i objekta, čoveka i sveta, u toku ljudske istorije. Shvatanje i određenje
suštine filozofije menja se u procesu dijalektike istorije, u zavisnosti
od odnosa svih bitnih činilaca tog procesa. Isto tako se menjaju i ostali
važni momenti filozofskog mišljenja: predmet filozofije, metode koje se
koriste i jezička forma ili oblik izlaganja. Iako se razvoj filozofije
zbiva kroz aktivnosti filozofa, pokazuje se da ove nisu proizvoljne nego
uslovljene ukupnom kulturom i naročito filozofskom tradicijom. A podloga
svega toga je-su određena društvena stanja i procesi, život, delatnost
i odnosi društvenih grupa, kao i materijalne tekovine razvoja civilizacije
uopšte i nauka posebno. Ali filozofija i teorijska delatnost uopšte mogu
uti-cati na promene društvenih stanja i usmeravanje društvenih procesa,
u sklopu uzajamnog delovanja i zavisnosti činilaca društvenih zbivanja.
Ključne reči: filozofija,
dijalektika istorije, određenje filozofije, predmet filozofije, metode,
jezička forma.
PHILOSOPHY
AND DIALECTICS OF HISTORY
Summary
Philosophizing is one
of man's substantial and inalienable potentials. And, as a result of this,
philosophy is the highest form of theoretical thinking and manifestation
of man's creativity. It develops as an integral part of the total dialectic
relation between the subject and the object, the man and the world, throughout
the human history. Apprehension and determination of the essence of philosophy
has been changing in the process of the dialectics of history, depending
on the relations among all the crucial factors of this process. The same
pattern of change also applies to other significant moments of philosophical
thought: the subject of philosophy, its methods and language form or form
of expression. Although the development of philosophy takes shape through
the activities of philosophers, it shows up that they are not arbitrary,
but rather dependent on the entire culture and particularly on the philosophical
tradition. And all these are based on specific social conditions and processes,
life, activities of social groups and their interrelations, as well as
on the material achievements resulting from the development of civilization
in general and sciences in particular. But philosophy and theoretical endeavors
in general may influence the changes of social conditions and give direction
to the social processes within the framework of interaction and interdependence
of the factors of social affairs.
Key words:
philosophy, dialectics of history, determination of philosophy, subject
of philosophy, methods, language form
