TM
G. XX Br. 3-4 Str. 211 - 223 Niš jul - decembar 1997.
UDK
314.04-054 (497.1)
Prethodno
saopštenje
Petar Golubović
Filozofski fakultet,
Niš
ETNIČKI SASTAV STANOVNIŠTVA JUGOSLAVIJE
Rezime
U radu je izvršena kvantitativna analiza kretanja stanovništva jugoslovenskih
naroda po etničkoj pripadnosti. Po nacionalnom opredeljenju naroda, koji
su činili bivšu Jugoslaviju, razaznaje se da je ona bila mnogonacionalna
država. Pre Drugog svetskog rata najveći deo Muslimana u Bosni i Hercegovini
iskazivao se kao nacionalno neopredeljen; ostali stanovnici deklarisali
su se prema etničkoj pripadnosti svom narodu. Pripadnost sopstvenom narodu
stvara snažnu vezu između pripadnika tog naroda. U Jugoslaviji je proveden
prvi popis u istoriji stanovništva po načelu etničkog opredeljenja, kada
se svako slobodno mogao izjasniti kojoj etničkoj strukturi pripada. Naime,
prvi popis stanovništva iz 1948. godine omogućio je da se razbistri brojčani
odnos pojednih naroda u Jugoslaviji. Po etničkoj pripadnosti stanovništvo
je podeljeno u dve glavne grupe. Jedna grupa su južnoslovenski narodi,
koji u najvećem broju stanuju u Jugoslaviji, a druga su nacionalne manjine.
Demografska kretanja u Jugoslaviji po etničkoj strukturi u protekle (1948-1991)
43 godine karakteriše opadanje stanovništva, uslovljeno pre svega niskim
i opadajućim prirodnim priraštajem. Nepovoljne tendencije u prirodnom kretanju
stanovništva negativno su se odrazile i na brojno kretanje stanovništva.
U strukturi stanovništva preovlađuje sve veći udeo starijih grupa, a sve
manje mlađih lica, što nije pogodna osnovica za buduće prirodno obnavljanje
stanovništva. Nasuprot ovoj konstataciji, može se zapaziti da su u ovom
periodu povoljno kretanje i povećanje broja stanovnika imale neke nacionalnosti
kao što su: Šiptari, Muslimani, Turci i Romi. Natalitet ovih nacionalnosti
umnogome je uticao na ukupno povećanje stanovništva jugoslovenske zajednice.
Ključne reči: stanovništvo, narod, nacionalne manjine, etnički sastav,
republike
THE ETHNIC
STRUCTURE OF THE POPULATION IN YUGOSLAVIA
Summary
This paper is a survey
of the change in number of Yugoslav population ac-cording to ethnic affiliation.
According to the declaration of nations by which Yugoslavia was constituted
of, it is clear that Yugoslavia was a multinational state. Before the World
War II most of the Moslems in Bosnia and Herzegovina did not declare themselves
a nation; the rest of the population declared themselves according to the
ethnic affiliation. The ethnic affiliation makes a strong bond among the
members of a nation. Yugoslavia took the first population census in the
history of population which was based on ethnic affiliation where everyone
was free to declare himself ethnically. Namely, the first population census
from 1948 clearly showed the ratio between the number of particular nations
in Yugoslavia. According to ethnic affiliation the population has fallen
into two groups. One group is made up of South Slavic nations, who mostly
live in Yugoslavia, and the other are national minorities. The demographic
changes based on the ethnic structure in Yugoslavia in the past forty three
years (1948-1991) are characterized by decrease in population which has
been determined by a low and decreasing population growth. The negative
tendencies in population growth have negatively influenced the number of
population. The population structure shows a great number of old people,
and a small number of young people, which is not an appropriate basis for
the future regeneration of population. On the contrary, it is evident that
a positive change and an increase of population characterize some nationalities
like the Albanians, the Moslems, the Turks and the Gypsies. The birthrate
of these nationalities has influenced to a great extent the increase of
population in Yugoslavia.
Key words: population,
nation, national minorities, ethnic structure, republics
