TM G. XXIV Br. 1-2 Str. 21 - 35 Niš januar - jun 2000.
UDK 111.852:316.422+18.01
Originalni naučni rad
Sreten Petrović
Filološki fakultet, Beograd
AVANGARDNA POBUNA KAO ESTETIČKA FIKCIJA
Rezime
U radu se polazi od pretpostavke da je avangarda prevashodno sociološki pojam, ili još preciznije, pojam istorijske stilistike. Iz ove pretpostavke sledi ideja da se pojmu avangarde ne pristupa sa estetičkog stanovišta - osim ukoliko ga ne shvatimo kao kritičku poziciju. Dakle, "avangardi" ne pripisujemo bilo kakvo vrednosno značenje koje bi imalo filozofsko-umetnički, odnosno estetički smisao. Saglasno ovom osnovnom teorijskom opredeljenju, "avangardi", kao i "tradicionalnoj" ili bilo kojoj drugoj istorijsko-kulturnoj artikulaciji umetnosti - u smislu istorijsko-stilski shvaćenog pojma, ne pripisujemo nikakav vrednosno-umetnički karakter. Sa ovih pozicija poriče se nastojanje koje "avangardi", u pogledu prisustva u njoj "estetske supstancije", određuje superiorniji status spram tvorevina "realističke" umetnosti, kao što se, na drugoj stra-ni, tvorevinama umetnosti nastalim u ranijim epohama - koje prethode "avangardi", ne pripisuje bilo kakvo estetsko više postignuće. Pretpostavljamo, dakle, da je za ostvarenje i život estetskog fenomena, jednako mogućna "estetska punoća" u bilo kojem istorijsko-stilskom obliku umetnosti: u antičkoj, srednjovekovno-metafizičkoj, renesansnoj, baroknoj, klasicističkoj, romantičkoj, realističkoj, naturalističkoj, simbolističkoj, avangardnoj, postmodernoj umetnosti.
Ključne reči: avangardizam, diskontinuitet, akcija, hepening, modernizam, postmodernizam, pop-art.
AVANT-GARDE REBELLION AS AESTHETIC FICTION
Summary
The paper opens with an assumption that avant-garde is primarily a sociological concept, or more precisely, a concept of historical stylistics. This implies that the concept of avant-garde is not approached from the aesthetic standpoint - unless it is understood as a critical position. Hence, "avant-garde" is not ascribed any value purport which would have a philosophical-artistic, i. e. aesthetic meaning. In compliance with this basic theoretical orientation, "avant-garde", as well as "traditional" or any other historical-cultural articulation of art - in the sense of a historically-stylistically understood concept, is not ascribed any value-artistic character. From this standpoint, the attempt to ascribe to "avant-garde" a more superior status, on account of the presence of the "aesthetic substance" in it, in comparison to the creations of the "realistic" art, is denied, just as, on the other hand, the artistic creations dating from the earlier epochs - preceding the "avant-garde", are not ascribed any higher attainment from the aesthetic point of view. Hence, we suppose that for the realization and life of an aesthetic phenomenon, "aesthetic fullness" is equally possible in any historical form of art: classic, medieval-metaphysical, renaissance, baroque, classicistic, romantic, realistic, naturalistic, symbolic, avant-garde, or postmodern.
Key words: avant-gardism, discontinuity, action, happening, modernism, postmodernism, pop art.