TM
G. XX Br. 3-4 Str. 265 - 276 Niš jul - decembar 1997.
UDK
340.61-054 (497.11)
Prethodno
saopštenje
Mina Petrović
Institut društvenih nauka, Beograd
ETNIČKI HOMOGENI I ETNIČKI HETEROGENI BRAKOVI U SRBIJI
Rezime
Sklapanje brakova prema nacionalnosti supružnika, kao dobar indikator etničkih
odnosa u jednom društvu, posmatrano je u vremenskom periodu 1971-1993.
S obzirom na deklarativno pozitivnu političku klimu u prvim decenijama
posmatranog perioda i kasnije zaoštravanje etničkih odnosa pod uticajem
raspada bivše Jugoslavije, podaci pokazuju iznenađujuće mala odstupanja
u sklapanju etnički heterogenih brakova. Stepen razuđenosti etničke strukture
po područjima glavni je uzročnik njihove nejednake rasprostranjenosti.
Tako je udeo međuetničkih brakova najviši u Vojvodini (konstantno oscilira
oko 30%), potom u centralnoj Srbiji (početkom i krajem posmatranog perioda
na nivou od oko 10%, dok je u 80-im zabeležena tendencija porasta do 15%),
a najniži na Kosovu i Metohiji (sa tendencijom smanjenja, sa 10% početkom
70-ih na 5,4% u 90-im). Kada se posmatra po etničkim grupama, njihova veličina
je, po pravilu, pozitivno povezana sa tendencijom sklapanja homogenih brakova,
i izrazito je visoka kod svih brojnijih etničkih grupa. Međutim, po područjima,
ispoljavanje ove pravilnosti posredovano je kvalitetom među-etničkih odnosa.
U ovom pogledu ilustrativna su dva primera. S jedne strane, na Kosovu i
Metohiji etnička homogamija brakova kod Srba je veoma visoka (čak sa tendencijom
povećanja od 88% u 1971. na 95% u 1993), viša nego u Vojvodini (gde oscilira
oko 85%) iako je brojnost srpske populacije višestruko manja (sa tendencijom
daljeg smanjivanja), te je uslovljena nepovoljnim međuetničkim odnosima
a omogućena izrazitom prostornom koncentracijom Srba u Pokrajini, a najverovatnije
i mogućnostima sklapanja braka sa Srbima koji su iz drugih područja Republike.
Ključne reči: homogeni brakovi, nehomogeni brakovi, supružnik, etnički,
Srbija
ETHNICITY
HOMOGENEOUS AND ETHNICITY HETEROGENEOUS MARRIAGES IN SERBIA
Summary
As a good indicator
of the etnic relations in certain society, the marriages have been analyzed
for the period 1971-1993 with respect to the nationalisty of the spouses.
Having in mind a politically proclaimed friendly multiethnic climate in
the ex-Yugoslav society and latter worsening of the interethnic relations
due to its break down, there were small oscillations in the share of the
interethnic marriages. The ethnic structure diversity of different regions
is the main cause of their unequal distribution. So, the region with the
highest share of the interethnic marriages is Vojvodina (constantly around
30%), than central Serbia (at the beginning and at the end of the analyzed
period around 10%, but during the 80's with an increase up to 15%), and
the region with the lowest share is Kosovo and Metohia (with constantly
decreasing trend, from 10% in the 70's to 5% in the 90's). For each etnic
group their size is in the positive correlation with the share of ethnic
homogeneous marriages, although this correlation depends on the quality
of interethnic relations in a certain region. Two examples are indicative.
On one hand, the share of interethnic marriage for Serbs in Kosovo and
Metohia is very high (with an increase from 88% in 1971, to 95% in 1993.),
higher than in Vojvodina (where it oscillates around 85%) although the
number of Serbs in Kosovo and Metohia is manyfold lower (with a decreasing
trend), so it is the consequence of unfriendly interethnic relations, helped
by spatial concentration of the Serbs in Kosovo and Metohia, and, most
probably, by possibilities to get married with Serbs that are coming from
other regions of Serbia.
Key words: homogeneous
marriages, non-homogeneous marriages, spouse, ethnic, Serbia
