TM G. XX Br. 3-4  Str. 355 - 367 Niš jul - decembar 1997.
UDK 316.323.73"713"
Pregledni rad
Zoran Krstić
Fakultet političkih nauka, Beograd
DESNICA I LEVICA
U POSTKOMUNISTIČKIM ZEMLJAMA
Rezime
Postkomunističku demokratiju odlikuje nedovoljno diversificiran i ideološki neetabliran partijski sistem. Prisutnost različitih ideoloških orijentacija, često artificijelnih i kontradiktornih ali nužnih partijskih amalgama, ukazuje na socijalnu neizdiferenciranost postkomunističkih društava i fluidnost, odnosno partijsku nekonzistentnost biračkog tela. Postkomunistička ideološka lepeza obuhvata brojne varijante ili modalitete kako leve tako i desne političke opcije. Izvesna ideološka konfuzija, dobrim delom stimulisana od samih partijskih elita ili oligarhija, proizvodi nestabilan i nefunkcionalan politički sistem što uslovljava i latentnu, ali zabrinjavajuću krizu poretka i države. Jačanje političkog centra slabiće leve i desne ekstreme, odnosno deradikalizovati politiku i biračko telo, a s druge strane, stvaranje neke centrističke alijanse vodiće relativnoj stabilnosti i većoj demokratičnosti sistema, odnosno prihvatanju osnovnih postulata minimalne ili proceduralne demokratije. Dizajniranje optimalnog modela horizontalne ravni organizovanja vlasti i realno prihvatljive partijske konfiguracije jeste suštinsko pitanje pred kojim se nalaze gotovo sve postkomunističke zemlje. Dileme sa kojima su suočene postkomunističke zemlje danas jesu da li optirati za dvo ili tro ili više-partijske sisteme i koji model organizacije vlasti, odnosno institucionalni aranžman prihvatiti - da li klasičan parlamentarni ili polupredsednički ili prezidencijalni. Odgovore na ove dileme daće vreme koje je, više puta se pokazalo, najbolji sudija i tumač istorije.
Ključne reči: postkomunizam, demokratija, vlast, desnica, levica
THE RIGHT AND THE LEFT IN POST -COMMUNIST COUNTRIES
Summary
The post-Communist democracy is marked by an insufficiently diversified and ideologically unestablished party system. The presence of different ideological orientations, often artificial and contradictory yet necessary amalgams, points to the lack of social differentiation of post-Communist societies and to the fluidity, i.e. inconsistency of the electoral body. The post-Communist ideological "fan" includes a number of variants or modalities of the left as well as of the right political option. A certain ideological confusion, considerably stimulated by political olites and oligar-chies themselves, produces an unstable and nonfunctional political system which gives rise to a latent but disturbing crisis of the order and the state. Invigoration of the political center will lead to the weakening of the left and the right extremes, i. e. it will deradicalize politics and the electoral body; on the other hand, creation of some centralistic alliance will lead to a relative stability and more prominent democratism of the system which will involve acceptance of the fundamental postulates of the minimal or procedural democracy. Designing of an optimal model of horizontal organization of authority and a really acceptable party configuration is an essential question which bothers all post-Communist countries. These countries are encoun-tered with a number of dilemmas, such as whether they should opt for two-, three-, or multi-party systems, which model of authority organization, i. e. institutionalized ar-rangement should be accepted - classical parliamentary, semi-presidential or presidential. Time, which proved to be the best judge and interpreter of the history, will bring the answers to the above dilemmas, as it has done many times before.
Key words: Post-communism, democracy, authority, the Right, the Left.